AΝΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟΣ ΚΑΗΜΟΣ

Φέρνοντας τυχαία στη μνήμη μου κάποια παλιά διαβάσματα με νύξεις για την γυναικεία ομοφυλοφιλία (και όχι μόνο), σκέφτηκα ότι οι ομοφοβικές αναφορές δεν οφείλονταν αποκλειστικά σε θέματα «περιβάλλοντος» και «εποχής». Ήταν οπωσδήποτε και ζήτημα ιδιοσυγκρασίας των συγγραφέων τους, και ευρύτητας των αντιλήψεών τους πάνω στο λεπτό και επίμαχο αυτό ζήτημα. Συντηρητικός και παρωχημένος ο ελληνικός μεσοπόλεμος, ωστόσο, αν και με ψευδώνυμο δημοσιευμένο, το «Η ερωμένη της» της Ντόρας Ρωζέττη (1929), υπήρξε ένα τολμηρότατο λεσβιακό ρομάντσο, όχι μόνο για την εποχή του, αλλά και για εβδομήντα τόσα χρόνια μετά που το ανέσυρε η Χριστίνα Ντουνιά. Στο ακόμη ενδιαφέρον, και ως γραφή, μυθιστόρημα «Οι παραστρατημένοι» (1935) της Λιλίκας Νάκου, με πόση ανθρωπιά και φυσικότητα το θέμα της έμφυλης ιδιαιτερότητας αποδίδεται: «Η μπούκλα της Βιολέττας στα σκουπίδια; Όταν θέλησα όμως να ορμήσω να τρέξω κάτω για να την πάρω, η μαμά με άρπαξε απ’ το χέρι. – Πλάσμα έκφυλο! Ντροπή σου! Ντρόπιασες και μένα και το σχολείο! Να με προσβάλλουν για χάρη σου..” […]”.. στο τέλος πήρε την πέτσινη ζώνη του θείου, κι άρχισε να με κτυπά στα πόδια δυνατά.. Με τραβούσε απ’ τα μαλλιά, μ’ έβαζε να γονατίσω μπροστά στις εικόνες και να ορκιστώ πως ποτέ πια δεν θα το ξανακάνω. Αλλά τι να ξανακάνω; Να μην αγαπώ την Βιολέττα; Και γιατί να μην την αγαπώ;» Ωστόσο στην -τρόπος του λέγειν-, πολύ πιο «προχωρημένη» δεκαετία του ’80, όπου θα περίμενε κανείς μια πιο ανθρώπινη και ανοικτότερη αντίληψη, αντιθέτως, μια απερίφραστα απαξιωτική πινελιά, προσβλητική για τις «διαφορετικές» γυναίκες επισημαίνω διά στόματος αφηγητρίας της «Περσινής αρραβωνιαστικιάς» (1984) του λιγότερο φλύαρου βιβλίου της Ζατέλη: «Η σαραντάρα που σέρβιρε χωρίς περιστροφές μου είπε πως της άρεσα πολύ κι αν δεν είχα τίποτα καλύτερο γι’ απόψε καλύτερα να ξάπλωνα μαζί της. Δεν είχα κάτι καλύτερο υποθέτω, μα αυτός δεν ήταν λόγος να διάλεγα ένα από τα χειρότερα..» Στον βραβευμένο στη Γαλλία με το βραβείο καλύτερου ξένου μυθιστορήματος «Υπνοβάτη» της Μαργαρίτας Καραπάνου (1988), το πράγμα παίρνει μια χροιά ηθικολογική, ταυτίζεται με την -κατά τη χριστιανική έννοια- αμαρτία και ανηθικότητα του σύγχρονου κόσμου των παραθεριστών της ΄Υδρας, όπου ο Υιός του Θεού με τη μορφή ενός χωροφύλακα γίνεται κριτής των πάντων και τιμωρός των «ανώμαλων», «διεφθαρμένων υπάρξεων» που κατακλύζουν το καλοκαιρινό νησί. Κι’ όμως πόσο πιο αντικειμενικά και πιο γενναία παρουσιάζει το θέμα που εξελίσσεται στο ίδιο νησί, η βραβευμένη ήδη απ’ το 1965 με Β’ κρατικό βραβείο μυθιστορήματος Γλαύκη Δασκαλοπούλου, άγνωστη σήμερα όπως και η νουβέλα της «Η μικρή έξοδος» (1964): «Ο Αλέξης εύρισκε πάντα ότι υπάρχει κάτι άνανδρο και χυδαίο στην συνωμοτικότητα που ενώνει τους άντρες και τις γυναίκες, όταν αντιμετωπίζουν έναν ομοφυλόφιλο». Στο αιχμηρό Rien ne va plus (1991) η Καραπάνου πάλι, αν και μοντέρνα, κοσμοπολίτισσα, γλωσσομαθής και μεταφρασμένη, δεν παύει να είναι το ίδιο φοβική με τις ομοφυλόφιλες γυναίκες: «Πέρασα όλη τη νύχτα στην πολυθρόνα. Δεν κοιμήθηκα καθόλου γιατί μου είχε κολλήσει μια έμμονη ιδέα μήπως ο κύριος στη reception, ο Αντόνιο, νόμιζε πως ήμουν κι εγώ ομοφυλόφιλη σαν την Vanessa… H σκέψη αυτή με βασάνιζε τόσο πολύ…» Συντηρητισμός – ρατσισμός ίσως; Ούτε ξέρω, ούτε μ’ ενδιαφέρει να το ψάξω. Βιβλία ελεύθερα, αληθινά δεν γράφονται πια εύκολα, αλλά «κατασκευές» που κυνηγούν το φάντασμα του μικρομεσαίου αναγνώστη. Η σπουδαία λογοτεχνία ωστόσο είναι για να ταράζει πάντα τα νερά, και δεν είναι σικέ. Κι όσο να ΄ναι, μίζερο είναι να διαπιστώνεις κάτι τέτοια σε σύγχρονη, και μάλιστα προβεβλημένη, πεζογραφία – εν έτει 2021! Στον πιο περιφρονημένο απ’ το ευρύ κοινό ελληνικό κινηματογράφο της ίδιας εποχής (δεκαετία ΄80) γίνονται εντούτοις στα queer γυναικεία ζητήματα έμμεσες πλην πιο γενναίες απ’ την πεζογραφία αναφορές : «Τόπος» (1985) της Αντουανέττας Αγγελίδη, «Ήταν ένας ήσυχος θάνατος» (1986) της Φρίντας Λιάππα.

Τάκης Σπετσιώτης

|> Διαχείριση

Γενική Διαχείριση του Ιστότοπου ART-io.eu

Δείτε Επίσης

Η θεία μου, Λίλυ Παπαγιάννη

Μια σκόρπια, σαν τις αναμνήσεις της αγάπης, εκδρομή που έκαναν παρέα η μεγάλη Λίλυ και η μικρή Λίλυ. Ένας προβολέας στο μαγικό πλάσμα που υπήρξε η Λίλυ Παπαγιάννη. | Λίλυ Παπαγιάννη

error: Το περιεχόμενο προστατεύεται !!!